Nhà sản xuất: Jean-Jacques Rousseau
Kích thước: 320 KB
Sau thời kỳ dài của đêm trường Trung cổ, nhu cầu về thiết lập
một trật tự xã hội mới với nền tảng cơ bản là giải phóng con người, tôn
trọng quyền tự do của con người đặt ra hết sức gay gắt... Các nhà tư
tưởng khai sáng đã xuất hiện và các ông đã có những công trình triết
học, văn học, pháp luật, xã hội học..., nhằm hướng tới xây dựng một xã
hội “tự do, bình đẳng, bác ái”. Montesquieu (1689 - 1755) và Rousseau
(1712 - 1778) nổi lên với tư cách là hai nhà tư tưởng có những ảnh hưởng
rất lớn đến cuộc cách mạng tư sản Pháp nói riêng và nền văn minh thế
giới nói chung. Hai tác phẩm: Bàn về tinh thần pháp luật (1748) của
Montesquieu và Bàn về khế ước xã hội (1762) của Rousseau ra đời, trở
thành bộ đôi tác phẩm có ý nghĩa khai sáng về quan điểm pháp chế, vạch
ra định hướng xây dựng xã hội công dân, nhà nước pháp quyền, mở đường
cho tư duy xã hội Pháp đi tới cuộc đại cách mạng tư sản năm 1789. Nhiều
quan điểm trong hai tác phẩm này đã trở thành những nguyên tắc pháp lý
chi phối sâu sắc đến sự phát triển của nhà nước và pháp luật hiện đại.
Hai tác phẩm ra đời đúng vào thời điểm mà tư tưởng cách tân bị ngăn
cản, cấm đoán bởi các thế lực phong kiến hủ bại và thần quyền đương
thời. Nhưng các tác giả đã dũng cảm thể hiện thái độ và tinh thần xây
dựng tích cực của mình trước hiện thực xã hội. “Bàn về tinh thần pháp
luật” đã đề cập và lý giải hàng loạt vấn đề luật học cũng như các khoa
học xã hội đương thời; phân tích so sánh các nội dung và bản chất của
các thể chế chính trị khác nhau, chỉ ra nhiều điểm hạn chế và tích cực
của từng thể chế; bàn về các yếu tố liên quan đến luật, cách soạn thảo
luật và ứng dụng luật trong các lĩnh vực xã hội...
Bàn về khế ước xã hội cũng đề cập những vấn đề nêu trên nhưng đi
theo hướng tư duy hoàn toàn khác: Nếu như Montesquieu muốn khám phá cái
“trật tự, cái quy luật trong mớ hỗn độn các luật pháp ở mọi xứ sở và mọi
thời đại” thì Rousseau lại cố gắng tìm kiếm trong cái “trật tự dân sự
có hay không một số quy tắc cai trị chính đáng, vững chắc, biết đối đãi
với con người như con người”; nếu như Montesquieu dùng phương pháp quy
nạp trên cơ sở khảo sát, phân tích đặc điểm từ tự nhiên đến xã hội và
các chính thể để rút ra các nguyên tắc chi phối chúng, thì Rousseau đi
từ những nguyên tắc chung để đưa ra những hình thức chính thể cần phải
có. Vì vậy, Rousseau chỉ đề cập lịch sử chính trị của loài người một
cách khái quát nhất, còn lại tập trung bàn đến vấn đề phải tổ chức lại
xã hội như thế nào. Ông đưa ra những nguyên tắc thiết lập một xã hội lý
tưởng bằng các khế ước - đó là những luật cơ bản như hiến pháp, luật dân
sự, hình sự... mà mọi thành viên trong đó phải tự nguyện tuân theo.
Những khế ước đó bảo đảm các quyền lợi của xã hội, của mỗi thành viên
như sự tự do, bình đẳng, quyền tư hữu... Sau khi đưa ra những nguyên tắc
ấy, Rousseau bàn đến các hình thức chính thể. Ông đề cao chính thể dân
chủ - chính thể mà người dân có thể tham gia nhiều nhất vào các hoạt
động điều hành của nhà nước, đặc biệt là trên lĩnh vực lập pháp. Do đó,
bao trùm tác phẩm là tinh thần xây dựng nguyên tắc của chế độ mới.
Đã hơn 200 năm trôi qua kể từ khi ra đời, Bàn về tinh thần pháp
luật và Bàn về khế ước xã hội không tránh khỏi có một số quan điểm bị
lịch sử vượt qua. Song, những giá trị kinh điển của nó đến nay vẫn còn
nguyên giá trị và các tác phẩm này được xếp vào hàng tinh hoa tư tưởng
của nhân loại.
Link download:
Nhận xét
Đăng nhận xét